میل سرور یا ایمیل سرور ها به مجموعه ای از نرم افزار های و سخت افزار هایی گفته میشود که امکان ارسال و دریافت نامه های الکترونیک ( پست الکترونیک ) را برای سازمان ها و شرکت ها به وجود می آورد.میلی سرور ها یا همیان ایمیل سرور ها همانند یک شبکه کامپیوتری عمل میکنند و کار آن تبادل نامه های الکترونیکی می باشد.

در واقع Mail Server ها دارای امکانات و سرویس های بسیار خاصی هستند که در جهت ارسال یک یا چند ایمیل (Email) به سرور یا ایمیل های دیگران مورد استفاده قرار میگیرد.

امروزه همه ما اطلاعات کافی از ایمیل ها داریم و تجربه کرده ایم که با یک کلیک میتوانید یک نامه الکترونیک یا همان ایمیل را از یک نقظه جهان به هر نقظه ای از جهان در کسری از ثانیه ارسال کنیم.

بسیاری از ما تجربه استفاده از نامه های الکترونیک یا همان ایمیل ها را داریم اما شده از خودمان بپرسیم که  این فرایند ارسال و دریافت چگونه صورت میگیرد؟

پاسخ این سوال حول محوری میگردد که نام آن میل سرور یا ایمیل سرور (Mail server) (Email Server) می باشد.

این سرور همانند یک پستچی عمل میکند، که این عملکرد بدین صورت می باشد که هر ایمیل حامی آدرس ایمیل گیرنده می باشد و این فرایند توسط میل سرور ها یا ایمیل سرورها مدیریت میشود و در نهایت ایمیل به آدرس گیرنده مورد نظر ارسال میشود و در نهایت میل سرور دیگر ایمیل ارسالی را دریافت و به کاربر مورد نظر تحویل میدهد.

فرایند میل سرور چگونه است:

این فرایند درست همانند ارسال و دریافت داده (Data) در اینتر می باشد، هر ایمیل به چندین بخش، بسته اطاعاتی، میشود که همه این بخش ها بر روی یک سرور مرکزی (ایمیل سرور) که سروری است که از سرویس ایمیل میزبانی میکند، قرار میگیرد.

وقتی فرستنده ایمیل بر روی دکمه ارسال (Send) کلیک میکند، بسته های اطلاعاتی ایمیل از طریق اینترنت به سرور پست الکترونیکی ما ارسال میشود و از آنجا به سرور پست الکترونیکی که از آدرس گیرنده پشتیبانی میکند ارسال میشود، در این زمان سرویس ایمیل گیرنده به دنبال آدرس ایمیل فرد گیرنده میگردد  و به محض یافتن آن، ایمیل را در پوشه Inbox  فرد مورد نظر قرار میدهد،بدین سان، فرد گیرنده ایمیل را همانگونه که فرستنده آن را ارسال کرده است ( با همان محتوا ) مشاهده میکند.از محبوب ترین سرویس های ایمیل میتوان به Gmail ,Yahoo,Hotmail  اشاره کرد.

برخی از مهم ترین میل سرور ها

  • Microsoft Exchange
  • Edura Mail Server
  • MHdsoft Mail Server
  • Mdaemon
  • Smarter Mail Server

میل سرور ها

وقتی شما یک دامین به مدت مشخص خریداری می نمایید می بایستی بر روی آن آدرس DNS تنظیم نمایید.
DNS به معنای Domain Name Server  می باشد که آدرسهایی مانند Ns1.x.com و … دارد. وظیفه ی DNS آن است که آدرس آی پی منسوب به Sub-domain مشخص را به Client برگرداند. برای مثال – وقتی شما تایپ می کنید Centralclubs.com سیستم ابتدا شما را به Name Server منسوب به آن یعنی ns1.tabasheer.com. معرفی می کند و سپس از آن سرور آدرس آی پی سرور هاستینگ WWW متعلق به Centralclubs.com را می پرسد و آن Name server آدرس      ۶۵٫۲۵۴٫۳۹٫۸۶ را بر می گرداند و سپس شما بدان متصل می شوید ( رجوع شود به RFC ها ).

در خود DNS این نوع از اطلاعات تحت عناوین متفاوتی ذخیره می شوند – که به نوع بالا که توضیح داده شد A رکورد یا A RECORD می گویند. نوع دیگری نیز وجود دارد به نام MX رکورد که وظیفه ی آن اینست که آدرس آی پی میل سرور را برگرداند. برای مثال وقتی شما به Emails are not allowed ایمیل ارسال می نمایید – سرور ایمیل منسوب به جایی که شما از آن ایمیل ارسال نمودید ( مثلا” Yahoo.Com ) ابتدا آدرس DNS منسوب به MHDsoft.Com را استخراج می کند و سپس از آن MX را درخواست می کند و مثلا” عدد ۱۲۷٫۰٫۰٫۱ را بر می گرداند. سپس میل سرور یاهو به آن سرور از طریق پورت ۲۵ متصل شده ( در A از طریق پورت ۸۰ معمولا” متصل می شود ) و سپس با دستور EHLO YAHOO.COM و یا در برخی از سرورها با Changing mode به HELO YAHOO.COM شروع به ارسال ایمیل شما می نماید. ( رجوع شود به MAIL SERVER RFC )

راه اندازی Name Server و E-mail server کار چندان مشکلی نمی باشد – اما در اینترنت چندین سایت هستند که DNS رایگان در اختیار شما قرار می دهند مانند Zoneedit.Com  – ( البته امید وارم تا به حال بر روی ایران بسته نشده باشد ) – و با استفاده از چنین سایتهایی شما می توانید MX رکورد جدیدی را تعریف نمایید و با تنظیم یکی از NS های دامینتان به مثلا” Ns1.Zoneedit.com  ایمیلهای خود را به هر سروری که مایل باشید ارجاع دهید.

  • صرفه جویی در هزینه: کاهش هزینه ناشی از خرید کاغذ، بایگانی و جست و جو
  • صرفه جویی در زمان: نامه های الکترونیک به صورت آنی به مخاطب شما خواهد رسید و زمان کارکنان سازمان جهت جابجایی نامه ها بیهوده تلف نخواهد شد.
  • ارسال و دریافت نامه‌ها، درخواست ملاقات، درخواست استفاده از تجهیزات و …
  • تعریف قوانین کنترلی و سطوح دسترسی کاربران
  • گروهبندی کارکنان و اعمال مدیریت برروی ارسال و دریافت آنها
  • اعمال فیلترینگ جهت ارسال و دریافت ایمیل
  • امکان ارسال نمونه نامه به مدیر هر فرد یا بخش بدون اطلاع آنها جهت کنترل ارسال و دریافت
  • امکان استفاده آفلاین در صورت قطع بودن اینترنت و برقراری ارتباط داخلی بین کارکنان
  • اعمال محدودیت حجمی یا تعدادی جهت ارسال ایمیل
  • امکان دریافت فکس برروی ایمیل: شما میتوانید فکس خود را به شبکه متصل کرده و تمامی فکسها را به صورت خودکار برروی ایمیل خود مشاهده کنید.
  • تهیه بایگانی و آرشیو از ایمیل‌های موجود به صورت خودکار
  • ثبت زمان و تاریخ ارسال، دریافت، مشاهده و پاسخ هر ایمیل در سیستم
  • امکان ارتباط با ایمیل‌های محیط اینترنت مانند یاهو، جیمیل، اَوتلوک و … و حتی درصورت ثبت دامین امکان ارائه سرویس ایمیل برروی نام دامنه سازمان
  • امکان ایجاد پوشه برای اشتراک گذاری فایل برروی بستر ایمیل سرور
  • هماهنگی با کاربر ویندوزی و اکتیو در صورت استفاده از Exchange Server
  • برنامه ریزی و رزرو ملاقات و جلسات
  • امکان استفاده از موبایل جهت کنترل ایمیل‌ها

اکسچنج سرور (Exchange Server) یکی از محصولات بسیار محبوب و معروف شرکت مایکروسافت است که در شبکه های متوسط و بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد، همانطور که از نام این سرور پیداست این برنامه تحت سرور هست و بر روی سرور نصب میشود و یقینا یک بخش کلاینتی دارد که هم به صورت برنامه هست هم به صورت وب. کاربرد اصلی این محصول به عنوان یک سرور ایمیل یا همان پست الکترونیک می باشد، سرویس های پست الکترونیک یا همان سرویس دهنده های ایمیل در واقع یک نرم افزار کاربردی هستنتد که وظیفه دریافت و ارسال ایمیل را دارا می باشد این سرور ها       (Mail Server) وظیفه ارسال و دریافت ایمیل را به صورت تکی و یا گروهی دارا هستند، که نسخه های لینوکسی و ویندوزی هم دارند. این سرور های پست الکترونیک دارای بخش فضای ذخیره سازی پیام ها، مجموعه ای از قوانین قابل تعریف، و لیستی از کاربرات و مجومعه از ماژل های ارتباطی و کاربردی را دارا میباشد. به عنوان مثال: وقتی شما به وب سایت جیمیل (Gmail) وارد میشوید و ایمیلی را وارد میکنید در حقیقت شما به ایمیل سرور جیمیل (Gmail) وارد و وصل شده اید، و شما میتوانید از وب میل این ایمیل سرور برای ارسال و دریافت ایمیل استفاده کنید، در این وب سرور شما میتوانید فایل آپلود و ذخیره کنید و حتی ایمیل های خوئد را ذخیره کنید که یعنی شما فضای مخصوص به خود را دارید. شما میتوانید رول ها و قوانینی تعریف کنید که از چه کسانی ایمیل دریافت کنید و از چه کسانی ایمیل دریافت نکنید و کلی قوانین دیرگ، حال به این فکر کنید که این سرور در داخل شرکت خود شما باشد و شما دسترسی کامل به تمامی منابع ایمیل سرور  داشته باشید در اصل با این تفسیر شما یک جیمیل سرور را داخل شرکت خود با نام تجاری خود دارید که میتوانید قوانین خاص خود را اجرا کنید و دستری به تمامی فایل ها و ایمیل ها به صورت کامل داشته باشید و امنیت خود را در مورد فایل ها واسناد شرکتی حفظ کنید، داشتن یک ایمیل سرور (Email Server) در شرکت به صورت کاملا فیزیکی مزایای بسیار زیادی دارد که بخشی از آن اشاره شد، نکته مهم در مورد استفاده از این ایمیل سرور ها نرم افزار کلاینتی هست که بتوانید با آن ایمیل ارسال و یا دریافت کنید، یکی از نرم افزاری محبوب و معروف در این زمینه نرم افزار Outlook می باشد، که امکانات بسیار زیادی را به کاربران برای عملیات ارسال و دریافت ایمیل میدهد، شما نیز میتوانید از نرم افزار تحت وب این ایمیل سرور برای ارسال و دریافت نیز استفاده کنید، نرم افزار Outlook از سری محصولات مایکروسافت می باشد که بیشتر از 17 سال میباشد که مورد استفاده قرار گرفته است.

قابلیت های Exchange Server

  1. امنیت عالی در برابر هرزنامه ها و ویروس ها (Virus & Spams): در نسخه 2007 به بعد این برنامه امکاناتی به آن اضافه شده که وظیفه این ابزار ها مقابله با هرزنامه ها و ویروس ها میباشد (Anti-Virus) و همچنین ابزار قوی در جهت ف ی ل ت ر ی ن گ و بررسی همزمان چندین و تمامی کلاینت ها و دستگاه های موجود را ارائه میدهد.
  2. محرمانه بودن تمامی ایمیل ها و اسناد (Privacy): این نرم افزار با استفاده از توابع قدرتمند رمزنگاری که در آن استفاده شده در رد و بدل شدن تمامی ایمیل ها که میتوان از ساختار PKI تبادل ایمیل های الکترونیک از طریق اینترنت، باعث شده که امنیت محرمانه بودن تمامی این تبادلات را حفظ کند.
  3. سیستم یکپارچه تبادل ایمیل ها (Unified Messaging): سیستم واحد تبادل ایمیل ها، امکان دریافت و ارسال انواع پیام های مختلف شامل فکس، پیام ها و ایمیل های صوتی، پیغام های صوتی از تلفن های معمولی را میدهد.
  4. کارایی، بازدهی و کار گروهی (Performance & Team Work): امکان فعالیت و توسعه و کار خارج از شرکت سفارش منابع، لیست ملاقات های کاری، با کار گروهی را بسیار آسان میکند و راندمان و بازده کار گروه را بسیار بالا میبرد.
  5. ارسال و دریافت ایمیل ها از طریق اینترنت: از هر سیستم و کامپیوتری از هر جای دنیا فقط و فقط از طریق ارتباط اینترنت با کمک یک رابط کاربری مجهر همانند Outlook میتوانید به صندوق پست خود دسترسی داشته باشید.تمامی امکانات موجود در برنامه Outlook از جمله تقویم، یادداشت، کار گروهی، وظایف، قرار ملاقات ها، کارت های ویزیت و … توسط این برنامه در دسترس خواهد بود این برنامه قابلیت دسترسی تحت وب را زیر دارا می باشد که نام آن Outlook Web Access می باشد.
  6. ارسال و دریافت ایمیل ها از طریق تلفن همراه یا همان موبایل: فناوری پیشرو موجود در این ارتباط با نام Exchange Active-sync کار با ایمیل ها وتقویم ها و تمامی قسمت های موجود و قابل استفاده را از طریق دستگاه های موبایل را بسیار آسان و قابل استفاده میکند، و همچنین قابلیت تبادل اطلاعات و سطح دسترسی را کنترل داراست.
  7. استفاده از Power-Shell: با استفاده از این قابلیت مهم شما میتوانید چندین عملیات را بصورت همزمان و کامل در قالب یک فایل Script را اجرا کنید.
  8. سطح دسترسی بالا (High availability): این امکان را فراهم می آورد که شما چندین سرور را به صورت بک آپ (Back Up) یا همان پشتیبان استفاده کنید تا در صورت بروز مشکل برای هر یک، دیگری فعالیت را از سر گیرد و ارسال و دریافت ایمیل ها با مشکل مواجه نشود.

Exchange Server  فارسی:

این نرم افزار متاسفانه تاریخ شمسی را ندارد اما در محیط تحت وب ،قالب و راهنما، بسیار خوب فارسی شده توسط شرکت مایکروسافت دارد، چند شرکت ایرانی نیز برنامه تقویم جانبی شمسی را طراحی کردند که بر روی این محصول قابلیت نصب و راه اندازی را دارد، از مواردی که این نرم افزار های ایرانی تولید شده وجود دارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

  • پشتیبانی از تاریخ و تقویم هجری شمسی در Access Outlook Web
  • برنامه کلاینت تحت وب Microsoft Exchange)
  • پشتیبانی از تاریخ و تقویم هجری شمسی و امکانات فارسی در Outlook 2003/2007 Microsoft
  • غلط یاب املایی زبان فارسی
  • مناسبات و ایام تعطیل ایران در محیط Outlook 2003/2007 Microsoft
  • پشتیبانی از ویندوز سرور ۲۰۰۳ و ۲۰۰۸
  • پشتیبانی از نسخه ۶۴ بیتی و ۳۲ بیتی
  • سازگاری کامل با ویندوز ویستا و تمامی مرورگر ها